Je winkelwagen is momenteel leeg!
De biologische wortels en evolutie van het menselijk gedrag
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft op 21 december, vlak voor Kerstmis nog even een cadeautje weggegeven. Voor een totaal van 489 miljard Euro konden ruim 523 Europese banken tegen een extreem lage rente van 1% een lening afsluiten. Het is moeilijk voor te stellen hoeveel dat is, maar gelijk verdeeld over alle inwoners van de 17 Eurolanden zou het 1250 € per persoon betekenen. Dat is dus best veel. Ik wilde wel eens weten waar de ECB die miljarden vandaan zou halen, maar na een poosje Googelen kwam ik niet verder dan enkele miljoenen keren ongeveer hetzelfde algemene bericht. Prachtig systeem, maar wat moet ik toch met drie miljoen keer hetzelfde bericht?
Wel had ik na lang zoeken via www.adbroere.nl uitgevonden dat het eigenlijk maar om 193 miljard nieuw geld gaat en dat de rest een verlenging van eerdere leningen betreft. Een paar dagen later kwam ik via wat omwegen op een site van www.marketoracle.co.uk. Zeer verhelderende analyses door een stuk of 60 Britse top analisten. Ingewikkeld maar toch verrassend boeiend, al was het alleen maar vanwege de typische Engelse arrogantie en de minachting voor alles wat Europa betreft. Met enige triomfantelijkheid stelt dit orakel dan ook vast dat de Eurozone uiteindelijk dezelfde oplossing heeft gekozen voor de schuldenberg als de VS, Japan en het VK namelijk de geldpersen op volle toeren laten draaien.
In dit geval gebeurt het op een indirecte manier in de hoop dat niet iedereen dat gelijk door heeft. Er bestaat ook een naam voor Quantitative Easing (QE) en het geld hoeft niet eens gedrukt te worden maar ontstaat elektronisch als een virtuele post in de boeken van de ECB. Het is zogenaamd een lening om de noodlijdende banken te helpen. ECB hoopt dat de banken het geld gaan gebruiken om obligaties te kopen van de zwakke Eurolanden. Dat zou de banken dan gelijk zo’n zes procent winst opleveren met als bij-effect dat de rente op de obligatiemarkt niet nog verder oploopt. Een geweldig idee. Het biedt die armlastige landen enig soelaas zou je denken. De ECB zou natuurlijk ook zelf obligaties uit de markt kunnen opkopen en deed dit al voor een slordige 200 miljard, maar dat is eigenlijk tegen de Europese regels en bovendien worden de banken dan niet aan een winstpakker geholpen. Het is echter wel verwarrend als je bedenkt dat een groot deel van die staatsschulden zijn ontstaan doordat de staten hun banken moesten uitkopen. Hoe zo kunnen we de economie redden door enkele honderden miljarden van vestzak naar broekzak en weer terug te goochelen?
Even door Googelen leerde me dat een bedrag van 489 miljard slechts 6,5 % van de totale staatsschuld van de 17 Eurolanden is. Een druppel op de gloeiende plaat dus. Zouden we voor alle Eurolanden de staatsschuld willen terugbrengen op een aanvaardbare 60 % van het BBP dan moet er een bedrag van 3520 miljard € op tafel komen. Weliswaar heeft de ECB dit via deze QE en de eerdere opkoop van obligaties al voor 20 % met elektronisch geld gerealiseerd, maar dat is lang niet genoeg. Ik vraag me af of de illusionisten uit Frankfurt nog betere trucs kunnen bedenken.
Door de beleggers op de kapitaalmarkt werd de QE ook al niet met gejuich ontvangen omdat men vreest dat dit de druk op de ketel verlicht om de noodzakelijke hervormingen door te voeren. Het zou beter zijn als de banken het geld zouden uitlenen aan particuliere investeerders die er dan bedrijvigheid mee kunnen creëren. Maar de hoop daarop is ijdel. In de landen waar de economie kapot bezuinigd wordt, is een diepe recessie ingezet en dat is geen fijn investeringsklimaat. Het is zelfs helemaal niet zeker dat de banken het geld überhaupt gaan gebruiken voor kredietverlening of aankoop van obligaties. Volgens het Britse orakel is er namelijk al enige tijd een stille run op de banken in de PIIGS landen gaande en brengen steeds meer particulieren hun geld naar veiliger oorden in Duitsland, Luxemburg, Zwitserland en Scandinavië. De omvang van die verschuiving loopt intussen al op tot enkele honderden miljarden. De steun van de ECB is dan ook hard nodig om de banken in de PIIGS landen voor een directe liquiditeitscrisis te behoeden en er zal weinig over blijven voor kredietverlening. De kans dat het geleende geld na drie jaar weer bij de ECB terugkeert, is ook vrijwel nihil en de conclusie is dat het dus een verkapte vorm van schuld saneren via het aanmaken van virtueel geld betreft.
Waar hebben we die truc eerder gezien? Vrijwel alle circa 50 grote economische luchtbellen sinds 1620 zijn via de reële of virtuele geldpersen bestreden. Uiteindelijk resulteert dat altijd in geldontwaarding. Dat betekent voor de burgers in het land en in dit geval de Eurozone, dat alles duurder wordt en dus dat hun inkomen minder waard wordt. Het is een diffuus proces dat niet blijkt uit je salarisstrookje en dat je in tijden van recessie nauwelijks met looneisen kunt compenseren. Uitkeringsgerechtigden kunnen al helemaal niets compenseren. Het komt er dus op neer dat het enorme schuldprobleem wordt gesaneerd doordat de centrale bank geld drukt om de staatskassen te vullen terwijl alle burgers een flinke stap terug doen (uiteindelijk circa 10.000 € per inwoner als het hele gat op die manier zou worden gedicht). Een periode met oneigenlijke groei van de consumptie ten koste van de staatsschuld wordt dus gecorrigeerd.
Anders dan bij hervormingen heeft deze methode het grote voordeel dat er weinig verzet tegen ontstaat en dat de inflatie iedereen in gelijke mate treft. Geld drukken is dus de methode om aan het “kruipertjeseffect” (zie column van 19 november) te ontkomen. Vooral mensen met geld op de bank moeten vrezen dat hun schat smelt. De kans is daarom ook erg groot dat bij een dreigende inflatie de stille run op de banken in de Eurozone nog sterker zal worden. Vandaar de indirecte methode onder de naam QE. Ook helpt het dat het aantal veilige havens beperkt is omdat ook buiten de Eurozone naar hartelust virtueel geld gedrukt wordt. De illusionisten en de bankiers zijn duidelijk samen bezig met een wanhopig eindspel.