Oermenselijk

Paringsstrategie 5 Zorgverzekering

Zorgverzekering

Na een lange inleiding over groepssex bij vissen en padden en over het harem van Bokito de gorilla en de vrije liefde bij de dwergchimpansee is het nu tijd voor de mens. Voor het ontstaan van de monogamie bij de mens moeten we ongeveer 3 miljoen jaar terug. Toen trokken kleine harige oermensen van het soort Homo habilis en Homo ergaster vanwege een wereldwijde klimaatverandering langs de oevers van de grote Afrikaanse meren en rivierdelta’s op zoek naar water en alternatieve voedselbronnen. Evenals hun voorgangers van paar miljoen jaar eerder, de Australopithecus afarensis, beter bekend als Lucy, waren het verzamelaars en liepen ze al rechtop om de handen vrij te hebben voor het dragen van voedsel. Ze waren echter veel slimmer en leerden eieren van vogels, crocodillen en schildpadden eten, vingen rivierkreeften en katvis in opdrogende poelen, doken schelpen op en verzamelden karkassen van steppedieren om die met stenen te verbrijzelen zodat ze het merg en de hersenen er uit konden peuren. Dit vergde niet alleen een veel grotere handvaardigheid maar de onderlinge verdeling van voedsel vergde ook een complexere sociale structuur. Deze oermensen hadden nog maar de helft van ons hersenvolume maar wel beduidend meer dan de chimpansee. Hun bekken met heupgewrichten kreeg gelijdelijk aan een andere stand en werd steviger.

Die trend van een groter hoofd en een stugger bekken zette zich gedurende 2 miljoen jaar voort bij één van de meest succesvolle soorten, de Homo erectus. Het gevolg was dat het geboortekanaal te krap werd. De oplossing die zich aandiende was dat de groei van het babyhoofd werd uitgesteld tot na de geboorte. De inhaalslag van de hersengroei vergde wel een grote hoeveelheid omega vetzuren. De moeders spaarden deze vetten onderhuids op en gaven ook de baby’s bij de geboorte nog een dikke speklaag als “rugzak” mee. Vergeleken met chimps zijn onze baby’s 4 tot 8 keer zo vet.

Deze oplossing voor het “bottle neck” probleem heeft in de evolutie van de oermens enorme gevolgen gehad. De mollige baby’s vereisten zoveel zorg dat de moeders zelf ook afhankelijk werden van hulp. Behalve een soort “mantelzorg”-model met tantes en andere zoogmoeders, zochten de moeders een “particuliere zorgverzekering” in de vorm van een eigen zorgman volgens een “catering”-model. De monogame relatie deed haar intrede, maar dat ging voor wat de mannen betreft niet van harte. Tot nu toe was hun bijdrage beperkt tot het verwekken van kinderen en dat wilden ze liever zo houden.

De vrouwen gingen de mannen daarom selecteren op betrouwbaarheid en zorgzaamheid en eis- ten exclusiviteit. Om zich te verzekeren van voortdurende aandacht werd enerzijds het moment rond de ei- sprong geheim gehou- den en anderzijds een constante vruchtbaar- heid en paringsbereidheid geveinsd met een keur aan nepsignalen. Met meerdere mannen in de groep is dat natuurlijk vragen om moeilijkheden. Voordat mannen bereid waren zorg te bieden, verlangden ze dan ook wel de zekerheid dat ze niet zouden opdraaien voor kinderen van andere mannen.

Het reeds in de genen van de oermens aanwezige “body guard” model, werd gedurende een paar miljoen jaar evolutie uitgebouwd tot het huidige “kaasstolp”-model waarbij de vrijheid van vrouwen zeer sterk aan banden werd gelegd. In dit model worden beide sexen scheel van jaloezie als de ander dreigt vreemd te gaan. De moord uit passie is geen zeldzaamheid en zelfs in een aantal moderne culturen nog een min of meer geaccepteerd motief. Nog niet zo lang geleden gold dit ook voor Europa. Mannen mochten een overspelige vrouw straffen, verstoten of zelfs doden. In conservatieve Arabische landen werden ze publiekelijk gestenigd, maar in het beschaafde Engeland van de middeleeuwen werd een overspelige vrouw naakt met een ketting aan de kerk vastgebonden zodat de kerkgangers op haar konden spugen. Het kan ook nog anders. In niet minder dan 23 landen is de verwijdering van de vrouwelijke clitoris of het dichtnaaien van de vagina nog steeds in gebruik.

Ook de sluier en de burka, de lange rok en de hoed, het huisarrest en het huiselijk geweld zijn gebruiken die bij dit kaasstolpmodel horen. In dit model past geen sexueel getinte reclame, ook geen nepsignalen.

Voor overspelige mannen bestond nooit een dergelijke straf. De trouw en de zorgzaamheid van de mannen is in dit kaasstolpmodel helemaal niet gegarandeerd en ook als babysit waren mannen ongeschikt. De feministische anthropologe Sarah Hrdy meent dan ook sterke aanwijzingen te hebben dat de oermens een alternatief voor de onbetrouwbare zorgman heeft ontwikkeld. Volgens dit, in de dierenwereld zeer zeldzame, “grootmoeder”-model fungeren de oma’s als hulpmoeder. Het grootmoedermodel is nog steeds wijd verspreid in Azië, Indonesië, Afrika en Zuid-Amerika en ook op het platte land in Europa. In de ultieme versie van dit model kunnen vaders na de conceptie gemist worden als kiespijn, maar vaak ontstaat er een merkwaardige mengeling van beide relatie modellen, waarbij de “zorgmannen” het meeste geld in de kroeg verbrassen en voortdurend in conflict zijn met hun schoonmoeder.