Oermenselijk

Bezuinigen is een fluitje van een cent

Nadat het CPB met nieuwe cijfers en prognoses kwam was de politiek in rep en roer. Economen buitelden over elkaar heen in talkshows en journalisten kwijlden al bij de reuk van de eerste politieke conflicten.

Beste mensen, het is helemaal niet nodig om ons zo op stang te laten jagen. Nederland behoort nog steeds tot de top tien van de allerrijkste landen ter wereld. We zijn verzorgd van de wieg tot het graf, hebben een fantastische infrastructuur, prima ziekenhuizen, prachtige scholen en topuniversiteiten. Ons bedrijfsleven is technologisch vooruitstrevend, ondernemend en vindingrijk en we hebben bijna alle weekenden wel ergens een feest. Financieel gaat het ons goed, maar helaas, het moreel is minder.

Het grootste probleem is dat we de staat als onze vijand beschouwen. Een boze instantie die ons goeie geld afpakt. We vergeten dat we dat zelf zijn. De Nederlandse staat, wijzelf dus, heeft met ruim 400 mrd ongeveer net zo veel schuld als alle Nederlanders samen aan spaargeld bezitten. Als we zouden willen, kunnen we alles in één keer aflossen. Van vestzak naar broekzak.

Onze totale pot met 640 mrd bij elkaar gespaarde pensioengelden is ook net zo groot als onze totale hypotheekschuld. Als we zouden willen, zouden we ons pensioen geheel kunnen beleggen in onze eigen hypotheken en van de rente het noodzakelijke rendement voor pensioenen betalen. Dat we onszelf afhankelijk maken van de goklust op de financiële markt en dan bang worden voor hoge rente voor staatsobligaties, is dus helemaal niet nodig.

 Natuurlijk moeten we een beetje bijsturen. Onze staat geeft ongeveer 28 mrd meer uit dan ze ontvangt en dat is 10 mrd meer dan de EU norm. Maar dat heeft ook goede kanten. Het dwingt ons nog eens heel goed na te denken hoe we de lasten eerlijk willen verdelen en hoe we de toekomst tegemoet willen treden zonder ons nageslacht met een enorme schuldenlast op te zadelen of te onterven van dit mooie land. We moeten dus hervormen en dat betekent niets meer of minder dan een lastenverschuiving van het ene potje naar het ander. Het gaat om een verschuiving van minimaal 10 mrd op een budget van 260 mrd van de rijksbegroting ofwel 3,8 %. En daarbij moeten we ons afvragen wat nuttig en wat onzinnig is. Laat ik eens wat voorbeelden geven.

 Vinden we het echt zo nodig om voor 1 mrd per jaar mee te doen aan het prestige project met de JSF? Vinden we de missie naar Afghanistan die ons 0,2 mrd per jaar kost een nuttige bijdrage aan de wereldvrede? Is het echt van een nationaal belang voor de volkshuisvesting dat we mensen vanaf 2 à 3 keer modaal voor 5 mrd subsidie geven op hun hypotheekschuld? Is het in overeenstemming met onze doelstelling voor verduurzaming dat we juist de grootverbruikers van fossiele energie voor 10 miljard korting geven op de energiebelasting? Als we met deze onzin stoppen zal dat een enorme impuls van vele tientallen miljarden aan de economie geven door transitie naar verduurzaming. De ervaringen in Duitsland spreken boekdelen.Waarom moet de staat in een wereld en een land met dramatische overbevolking 3 miljard uitgeven aan kinderbijslag? Waarom moet de staat vervolgens veel van de ouders nog eens met 3 mrd tegemoet komen om de kosten voor de kinderopvang te betalen? Is het niet veel effectiever om studenten een studielening te verschaffen in plaats van 1,8 mrd aan gratis studiefinanciering? Waarom moet de staat met minstens 2 mrd bijdragen aan de kosten voor woon/werkverkeer per auto? Wellicht zou de staat in plaats van 1 mrd voor nieuw asfalt, de files veel effectiever kunnen bestrijden met een kastje voor automatische afstandcontrole in iedere auto. Dat zou de 0,5 mrd fileschade voor het bedrijfsleven sterk verminderen. Zou het ook niet billijk zijn om de 0,5 mrd kosten voor ziekteverzuim door sportblessures, die nu door de werkgevers worden opgebracht, samen met de 0,5 mrd ziektekosten daarvan onder te brengen in een particuliere sportblessure verzekering?

Ach dit zijn zomaar een aantal vragen die afhankelijk van de gemaakte keuze al een 29 mrd verschuiving kunnen geven. Wat mij betreft komt er nog 3 mrd bij aan accijns op kerosine, bier, suiker en verpakkingsmateriaal om de enorme schade daarvan wat terug te dringen. Hetzelfde geldt voor een belasting op de vleesconsumptie, die kan best 0,5 mrd opleveren. Als we dan ook nog de AOW-leeftijd met 3 maanden per jaar tot 67 opschuiven, scheelt dat 0,5 oplopend tot 4 mrd na 8 jaar. Willen we nog meer, dan kunnen we altijd de inkomstenbelasting vanaf 3x modaal tot 65 % ophogen zodat we 2,5 mrd van de rijken afromen, maar veel liever zou ik het roulettespel van de financiële wereld aanpakken en kiezen voor een EU tax op financiële transacties. Als deze FTT in de plaats komt van de EU bijdrage, scheelt dat ons weer 4 mrd.

U ziet dat het geen enkel probleem is om dik boven de 30 mrd lastenverschuiving te komen. Ik kom in een handomdraai al tot 40, en dan heb ik de rechtse hobbies zoals korten op bijstand, zorg en WW, korten op cultuur en korten op ontwikkelingshulp niet eens meegenomen.  

 Helaas is in onze perceptie de overheid onze vijand en wil niemand iets meer inleveren dan een ander. De genoemde suggesties zijn echter redelijk verdeeld over overheid, bedrijfsleven en consumenten en over rijk en minder rijk bedeelden. Helaas worden we geregeerd door belangenpartijen en gegijzeld door klimaatsceptici waarbij individualisme, populisme en eigenbelang sterker zijn dan duurzaamheid en solidariteit. Helaas schreeuwen deze typen dat we de ontwikkelingshulp voor de allerarmsten van de wereld maar moeten afschaffen. Helaas staan deze typen klaar om de Grieken uit de EU te trappen, terwijl de Grieken gemiddeld half zo veel verdienen als wij en bezig zijn om geen 3 maar 30 % in te leveren. Het is inderdaad droevig gesteld in ons land, maar dan bedoel ik niet het geld maar de moraal.