16
dec
2011
Kabinet Rutte valt binnenkort over zichzelf
Onze regering Rutte met VVD en CDA en hun ondergeschoven moeilijk opvoedbare en heftig puberende kind PVV, willen niet tornen aan de hypotheekrenteaftrek (Hra). Het daarbij gebruikte argument is dat ze de woningmarkt niet willen verstoren. Dit argument is alleen al interessant vanwege de ongelofelijke kromheid. Het is daarom niet zo moeilijk te voorspellen dat de regering hiermee weldra in een door henzelf gegraven kuil zal vallen.
Allereerst kun je een woningmarkt die al muurvast zit niet meer verstoren. Ten tweede is de Hra nu juist één van de belangrijkste oorzaken waardoor die markt in de afgelopen decennia is vastgelopen. Door het subsidiëren van schulden konden kopers meer bieden en daardoor werden de huizen duurder en duurder en uiteindelijk zo duur dat starters de prijs niet meer konden opbrengen. Elke maatregel die de prijzen doet dalen zal bijdragen om de zaak weer vlot te trekken. Dat kan in principe door het geleidelijk afbouwen van de Hra. De ervaringen in andere landen laten zien dat als de bestedingsruimte van de kopers zo’n 30 % lager wordt, dat de prijzen van de huizen ook 30 % zakken. Uiteindelijk heeft niemand er last van. Alleen het verkapte grote belastingvoordeel voor de rijken wordt ongedaan gemaakt. Er zijn tientallen goed uitvoerbare belastingtechnische varianten denkbaar om het systeem zonder veel economische schade geleidelijk af te bouwen.
Intussen zijn er echter een paar andere en veel snellere mechanismen aan het werk waardoor de prijzen zakken. Eén van de redenen is de demografische ontwikkeling met de vergrijzing. Omdat veel ouderen inmiddels uit de kinderen zijn en naar een kleinere woning willen, is er extra veel aanbod, terwijl de vraag door het kleinere aantal jongeren juist afneemt. In krimpgebieden dalen de prijzen met 6-8 % per jaar en elders met 3 – 5 % per jaar en in de grote steden met minder dan 3 %. Volgens het CBS zijn over de afgelopen drie jaar de prijzen in het hele land al met 8,5 % gezakt.
Die aanbod/vraag verhouding zal zeer waarschijnlijk op korte termijn nog verder toenemen. Verandering van baan, verlies van baan en echtscheiding zullen veel mensen rond de leeftijd van 40 dwingen om te verkopen. Alleen al het aantal echtscheidingen ligt rond de 30.000 per jaar. Een toename van de werkeloosheid met 1 % betekent ook 75.000 personen. Dat zijn geen geringe hoeveelheden ten opzichte van het totale aantal verkochte woningen van ca 100.000 per jaar. De scheidingen zouden zonder recessie ook hebben plaatsgevonden, maar helaas voor hen is het verkopen tegenwoordig erg moeilijk en als het al lukt, zullen ze er in veel gevallen minder voor krijgen dan de hoogte van hun schuld was. Ook de vervulling van ca 100.000 vacatures brengt in veel gevallen gedwongen verhuizing met zich mee. Wegens de Hra en het schuldstimuleringsbeleid van de banken zijn veel jonge mensen in de afgelopen decennia juist aangemoedigd om niet af te lossen, om beleggingshypotheken af te sluiten en om meer geld te lenen dan het huis waard is. Deze grote groep mensen wordt door persoonlijke omstandigheden al minder kapitaalkrachtig en blijft straks dus ook nog eens met een restschuld zitten zonder dat daar een huis tegenover staat. Ook bij gedwongen verhuizing door verandering van baan zal men daardoor aanzienlijk minder te besteden hebben. Deze hele situatie is willens en wetens in de hand gewerkt door de schuldensubsidie van de overheid en het beleid van de banken.
De stelling van Rutte en z’n kameraden dat je hiermee door moet gaan om de markt niet te verstoren is dus lariekoek. De waarschuwing van president Knot van De Nederlandse Bank dat we door deze situatie een groot risico lopen is terecht maar komt wel als boter na de vis en is ook wel buitengewoon wrang in het licht van een jarenlang schuldstimuleringsbeleid van de banken.
Hoe kunnen weldenkende mensen als Mark Rutte en Jan Kees De Jager er toe komen om de koppen in het zand te steken? Dat is niet zo moeilijk en het heeft niets met economie te maken. De VVD en CDA politici hebben het aan hun achterban beloofd en er een principieel breekpunt van gemaakt. Ze kunnen niet meer terug zonder gezichtsverlies en al helemaal niet zonder dramatisch verlies van kiezers. Deze achterban bestaat voornamelijk uit kiezers met topsalarissen die wegens de Hra vaak tonnen belastingvoordeel genieten. Via hun lobbynetwerken zullen zij sterke druk uitoefenen. Het is een halszaak geworden.
De hier beschreven trend met een sterke toename van gedwongen verkoop en overblijvende restschuld zal uiteindelijk ook de banken verliezen opleveren doordat bij wanbetaling de executie niet veel meer oplevert. Dit zal de bereidheid van de banken tot verstrekken van nieuwe hypotheken nog sterker verminderen en daarmee zal de neerwaartse spiraal in de huizenverkoop nog verder versterkt worden. Deze spiraal lijkt verrekt veel op die tijdens de hypotheekcrisis in de VS in 2008. Daarvan weten we de gevolgen en we weten dat het snel kan verergeren.
Een regering die niet bereid is te hervormen en alleen maar afknijpt aan de onderkant houdt dit niet vol.
De regering Rutte komt dus weldra ten val door hun eigen halsstarrigheid en blinde weigering om het verstand te gebruiken. Zelfs al zouden de twee partijen via slinkse omwegen, in de hoop dat dit zonder gezichtsverlies kan, op hun schreden terugkeren, dan zullen ze de steun van de Nederlandse variant van de Tea Party verliezen en is het spel uit. Ik blijf optimistisch.